Xuân và Tuổi Trẻ- Tưởng Niệm Nhạc sĩ: La Hối

Người nhạc sĩ tài hoa La Hối đã không còn nữa từ hơn năm
mươi lăm năm về trước, nhưng tác phẩm Xuân & Tuổi Trẻ của
Ông vẫn sống mãi trong lòng mọi người vào mỗi độ Xuân
về.

Một trong những thú vui ngày Xuân là nghe nhạc Xuân
để thưởng thức âm thanh, hình ảnh và màu sắc của mùa Xuân
đang trở về trên trần thế, qua tiếng nhạc lời ca của nhiều
nhạc sĩ… Thế nhưng, với tôi, giai điệu valse tươi sáng, trẻ
trung, đầy sức sống lạc quan của nhạc phẩm Xuân & Tuổi Trẻ
có sức truyền cảm lạ lùng! Chính lúc đó, tôi nghĩ về La
Hối bằng tất cả thương tiếc ngậm ngùi…

Ông sinh năm 1920, gốc người Quảng Đông, nhưng gia đình từ
nhiều đời đã định cư tại Hội An, Quảng Nam. Từ bé, Ông là
một cậu học sinh chăm chỉ, ngoan ngoãn, xuất sắc trên các môn
học và có khiếu đặc biệt về môn âm nhạc! Năm 14 tuổi Ông
đã bắt đầu sáng tác và thể hiện năng khiếu âm nhạc qua
các giai điệu vui tươi, sôi nổi…

Những năm 1936 – 1938, Ông vào Sài Gòn để hoàn chỉnh chương
trình học văn hóa và trau dồi thêm nhạc cổ điển Tây phương.

Sau đó, Ông lại trở về Hội An dạy đàn. Ông là người yêu
âm nhạc ngay từ thuở thiếu thời nên lúc nào cũng ôm ấp
hoài bão quy tụ những người cùng yêu âm nhạc lại thành một
nhóm để cùng nhau nghiên cứu, trao đổi kinh nghiệm… Năm
1939, Ông và một số nhạc sĩ thành lập hội yêu âm nhạc
(société philharmonique). Ông được tín nhiệm vào chức Hội
Trưởng và cũng là người đầu tiên đưa hành khúc cách mạng
Việt Nam vào các chương trình hòa tấu. Một số nhạc sĩ trẻ
thời bấy giờ đã được Ông hướng dẫn trong lãnh vực âm
nhạc, như : Dương Minh Ninh (Tác giả Gấm Vàng), Lê Trọng Nguyễn
(Tác giả Nắng Chiều), Lan Đài (Tác giả Chiều Tưởng Nhớ).
Trong giai đoạn Nhật chiếm Trung Hoa, Việt Nam và Đông Nam Á,
phong trào kháng Nhật nổi lên mạnh mẽ trên cả ba miền đất
nước Việt Nam, La Hối đã tham gia tổ chức chống Phát Xít
bằng cả bầu nhiệt huyết của tuổi thanh niên. Ông là cấp
lãnh đạo nòng cốt chống Phát Xít Nhật tại Hội An và vùng
phụ cận. Những đêm cùng đồng đội thức trắng để in
truyền đơn, viết biểu ngữ… những kế hoạch tập kích quân
đội Nhật… những vụ nổ bom, phá đường, sập cầu… là
những kỷ niệm hào hùng hằn sâu trong ký ức người chiến sĩ
chống Phát Xít. Nếu trong âm nhạc, Ông say mê về các giai
điệu, thì trong đấu tranh, Ông lại say mê về các chiến công!
Cũng chính vì thế, Hiến Binh Nhật càng ráo riết truy nã Ông,
cuối cùng tổ chức của Ông bị bại lộ và vào một ngày u ám
của tháng 5 năm 1945 Ông đã bị bắt cùng với mười đồng chí
yêu nước khác! Sau nhiều ngày bị giam cầm và bị tra tấn vô
cùng dã man, mười một vị anh hùng đã bị Phát Xít Nhật xử
bắn, vùi lấp chung một huyệt tại chân núi Phước Tường,
phía Tây Nam Đà Nẵng ( Nay đã được đưa về nghĩa trang
chống Phát Xít Nhật ở Hội An ). Ông đã ra đi vĩnh viễn lúc
tuổi đời chỉ mới hai mươi lăm!

Ông sáng tác rất nhiều, nhưng chỉ để lại khoảng 20 tác
phẩm! Một số lớn đã bị Hiến Binh Nhật trịch thu, một số
khác do người tình của Ông cất giữ! Những tác phẩm của Ông
đều xoay quanh đề tài tuổi Trẻ và học đường, trong đó
xuân & tuổi Trẻ được soạn vào giai đoạn Ông bị Hiến Binh
Nhật theo dõi, hoàn cảnh sống phức tạp và vô cùng khó khăn,
song cũng là tác phẩm gây niềm hứng khởi tin yêu cuộc đời
hơn cả.

Năm 1946, văn thi sĩ kiêm đạo diễn kịch Thế Lữ cùng nhóm
nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, Văn Chung… trong đoàn Ca Vũ Nhạc Anh
Vũ đến Hội An trình diễn, đã rất yêu thích giai điệu của
bài Xuân & Tuổi Trẻ, lúc bấy giờ gọi theo tiếng Pháp là
printemps & jeunesse và chưa có lời ca. Tìm hiểu cuộc đời tài
hoa của người nhạc sĩ sớm hy sinh vì đại nghĩa dân tộc, Thế
Lữ rất xúc động nên đã xin phép gia đình nhạc sĩ được
viết lời cho nhạc phẩm giá trị nầy. Sau đó, Nguyễn Xuân
Khoát soạn hòa âm, Văn Chung soạn vũ điệu và khi trình diễn
đã làm nức lòng người dân phố hội.

Từ thời điểm đó, Xuân & Tuổi Trẻ là bản nhạc mang tính trẻ
trung, vui tươi, lành mạnh…… không thể thiếu trong mọi nhà
Việt Nam mỗi độ Xuân về!
Trong những năm kháng chiến, xuân & tuổi Trẻ theo chân những
người yêu nhạc vào các vùng chiến khu, vào tận miền Nam, ra
tới Việt Bắc. Nhớ thương La Hối, nhạc sĩ La Xuân sáng tác
bài Mộng Doãn Chánh (La Hối còn có tên La Doãn Chánh ), sau đó
đổi thành giấc mơ du tử, người Hội An còn gọi là hội an
ngày về.

Xuyên suốt hơn nửa thế kỷ, Xuân & Tuổi Trẻ của nhạc sĩ La
Hối vẫn là một ca khúc trẻ trung, yêu đời, reo vui trên mọi
miền Đất Nước mỗi độ Xuân về.

La Hối từ giã cuộc đời và sự nghiệp một cách đột ngột
khi còn quá trẻ, nên những gì liên quan đến Ông, chỉ còn lại
rất ít! Trong thời gian dạy nhạc, La Hối có yêu một cô giáo
dạy dương cầm. Chuyện tình của họ thật đằm thắm và kín
đáo nên ít người biết, ngay cả trong gia đình cũng không nhớ
rõ tên của cô giáo ấy! Tất cả những sáng tác giá trị chưa
được phổ biến, La Hối đều gởi tặng trước cho người
mình yêu quý! Sau khi Ông hy sinh, gia đình quá đau buồn, quên
mất vai trò ‘quản thủ tài liệú của cô giáo Dương Cầm! Và
bây giờ, người đẹp của La Hối không biết đã lưu lạc
phương nào, còn sống hay đã mất!?

Hôm nay, nhân dịp Xuân về, nghe giai điệu xuân & tuổi trẻ tràn
đầy sức sống lạc quan… tôi trân trọng ghi lại vài dòng
tưởng niệm người nhạc sĩ quá cố, rất tài hoa và chứa chan
lòng yêu nước đã vĩnh viễn đi vào lòng dân tộc! Người
nhạc sĩ trẻ La Hối đã không còn nữa, nhưng xuân & tuổi Trẻ
của Ông vẫn còn, vẫn reo vui và vang vọng mãi, không những chỉ
riêng trên mọi miền Đất Nước Quê Hương, mà ngay cả trong
cộng đồng người Việt hải ngoại chúng ta, vào mỗi độ Xuân
về.

* Tham khảo tài liệu của Ông La Gia Quảng, cháu ruột của cố nhạc sĩ La Hối.

Tulsa, Oklahoma những ngày đầu xuân tân tỵ ( 2001 )
Hoàng Vũ Nguyễn Văn Quý